Stokersverlaat

Monument voor de Franse para’s

monument franse para's Stokersverlaat

In de nacht van 7 op 8 april 1945 worden ongeveer 60 Franse parachutisten van het ‘3rd en 4th French Special Air Service Regiment (SAS)’ in het kader van de operatie “Amherst” verspreid afgeworpen boven het grensgebied van Drenthe en Friesland, in de gemeenten Ooststellingwerf en Smilde.

Hun opdracht is:

  • Verover in het operatiegebied de bruggen of verhinder hun vernieling.
  • Geef informatie over de staat van de bruggen door aan het hoofdkwartier van het Canadese Corps.
  • Voorkom de vernieling van de vliegvelden van Steenwijk, Eelde en Leeuwarden.
  • Sticht zoveel mogelijk verwarring.
  • Stimuleer en organiseer het plaatselijke verzet.
  • Geef zoveel mogelijk inlichtingen door aan de Canadezen en fungeer als gids.

De Franse bevrijders hebben in de omgeving van Oud-Appelscha enkele dagen ge­bivakkeerd. Hun uitvalsbasis was de boerderij van Tjamme Rooks.
De Franse para’s waren hier gedropt om de weg vrij te maken voor de Canadezen, die vanuit Drenthe aan hun opmars begonnen Friesland te bevrijden en hadden bovenop de meelfabriek van Mulder, aan de Vaart Noordzijde van de vaart, een mitrailleursnest opgesteld. Zo kon men de vijand van alle richtingen onder vuur nemen als dit nodig mocht zijn. In het nabij gelegen café Hulst ging tijdens het herladen een wapen per ongeluk af. Een gat in het daar toen aanwezige theekastje, is er de stille getuige van. Het bewuste theekastje is op 3 mei 2022 geschonken aan de HVA.

De toen 13-jarige Harm Hoonstra weet zich nog te herinneren “dat er op een dag een Duitse personenwagen vanuit de richting Boerestreek naar de brug onderweg was. Voorop de beide spatborden zaten gewapende Duitse militairen en in de auto twee hoge officieren. Ter hoogte van huisnummer 8 werden zij door de Fransen vanaf de meelfabriek zonder pardon onder vuur genomen.
Totaal kapot geschoten en brandend belandde de auto in de naast­liggende sloot. De vier Duitsers werden allen gedood.
De zoon van politiecommandant Van der Sluis, toen vier jaar oud, kan zich dit voorval ook nog wel herinneren”.

Pieter Mulder, zoon van meelfabriek Mulder, weet zich als 9-jarig jongetje de Franse bevrijders nog goed te herinneren:
“Ze zaten bovenop onze fabriek en zo nu en dan klom ik via de ladder omhoog en kreeg dan lekkere snoepjes en chocola van hen.
Ook kwamen ze wel bij moeder in de keuken en kregen dan een beker melk, ze zeiden niet zoveel, dat komt ook doordat wij de Franse taal niet machtig waren”.

Harm Steg (roepnaam Hammy), destijds 10 jaar oud, vertelde het volgende verhaal: “Tijdens een vuurgevecht tussen enkele Duitsers en Franse para’s werd er over en weer fel geschoten. De Duitsers wilden de Fransen die bij Mulder op de fabriek zaten, aanvallen. Vanaf de brug werden deze Duitsers onder vuur genomen door de Fransen. Een kogel doorboorde bij ons huis (Vaart NZ 5) de meterkast en de kogel eindigde in het kozijn van het kelderraam. Tijdens dit gevecht hadden wij ons ver­scholen in de kelder. De schrik was behoorlijk groot toen dit gebeurde. Wij zijn dan ook snel met onze ouders via de Boksloot richting Appelscha Derde Wijk (nu Ravenswoud) naar daar wonende familie gevlucht”.

Ferhalen te plak
Het monument is één van de zeven locaties in Friesland die opgenomen zijn in de Liberation Route Nederland als onderdeel van Liberation Route Europe, een internationale herdenkingsroute die de opmars van de geallieerden volgt. De Liberation Route Europe is een route door negen landen langs gedenkplekken uit de Tweede Wereldoorlog. Vanuit Zuid-Engeland ga je via Frankrijk, Luxemburg en België naar Nederland. Vanuit hier kun je de route vervolgen door Duitsland, Tsjechië en Polen of naar Italië. Onderweg kun je naar diverse musea, herdenkingsplekken, monumenten en oorlogsbegraafplaatsen.
Op een door de HVA geplaatste zwerfkei is een informatiepaneel met een QR-code bevestigd. Via deze QR-code zijn digitale geluidsfragmenten en beeldmateriaal te volgen. Op deze wijze worden voorbijgangers meegenomen in het verhaal dat zich in de dagen vóór de bevrijding op 13 april 1945 in die buurt afspeelde.
De verhalen en locaties zijn heel verschillend maar hebben één gemene deler: Er gebeurde iets bijzonders waarmee de bevrijding van Nederland een stukje dichterbij kwam. Er zijn locatieverhalen in Appelscha, Dronrijp, Echten, Gorredijk, Leeuwarden, Pingjum en Sondel.

Dit WO II monument is opgenomen in het door de HVA uitgegeven boekje ‘monumenten Appelscha en onderduikplaatsen WO II ‘. Het boekje is verkrijgbaar bij het Toerist Info Punt (TIP) in Appelscha en te koop of te bestellen bij de HVA.

onthulling monument Stokersverlaat

Kijk hier naar een reportage van Omrop Fryslân over de onthulling van het monument,12 april 2015.

Op de volgende pagina:

Gevechten bij de brug